როდის არ შეიძლება დიეტის დაცვა

ცხოვრებაში ერთხელ მაინც ყველას უცდია ზედმეტი კილოგრამების მოშორება და ჭარბი წონის წარსულში დატოვება, თუმცა, ცოტა თუ დაიკვეხნის სასურველი შედეგის მიღებით და, მით უმეტეს, დიეტის შედეგად მიღებული სხეულის ფორმის შენარჩუნებით.

გაინტერესებთ როგორ უნდა ვიკვებოთ, რომ არ გავსუქდეთ და როდის არ უნდა დავიცვათ დიეტა? ამ კითხვებზე დიეტოლოგი თათია ჩომახიძე გვიპასუხებს.

– დიეტის დაცვისას ხშირად ვერ ვაღწევთ სასურველ შედეგს. არსებობს რაიმე მეთოდი ან საშუალება იმისთვის, რომ კარგად გამოვიყურებოდეთ?

– დიეტის დაცვისას ხშირია წონის უეცარი კლება, მაგრამ ეს გრძელდება მხოლოდ მცირე დროის მანძილზე. საკმარისია, კვების ეს რეჟიმი დაირღვეს და უკვე მიიღება საწინააღმდეგო შედეგი. ეს აისახება არამხოლოდ ადამიანის წონაზე, არამედ მის ფსიქიკაზეც და ხშირად დეპრესიის მიზეზსაც წარმოადგენს. გამოსავლის პოვნა მხოლოდ სპეციალისტთან თანმიმდევრული კონსულტაციების შედეგად შეიძლება.

– რამდენად არღვევს დიეტა ორგანიზმში მიმდინარე ბუნებრივ პროცესებს?

– ჭარბი წონა უკვე მიუთითებს ორგანიზმში დარღევის არსებობას. დიეტა და, მით უმეტეს, თვითნებურად დადგენილი კვების რეჟიმი, უარყოფით შედეგებს იძლევა როგორც წონის კორექციის მხრივ, ასევე კიდევ უფრო უარესდება ორგანიზმში ისედაც დარღვეული ნივთიერებათა ცვლის პროცესი, რასაც, რა თქმა უნდა, სხვადასხვა პათოლოგიის განვითარება მოჰყვება.

– რამდენად ვნებს სწრაფი კვება ჯანმრთელობას?

– დღეს უკვე სადაო აღარ არის, რომ ნებისმიერი სწრაფი კვების ობიექტში შემოთავაზებული საკვები საფრთხეს უქმნის ჩვენს ჯანმრთელობას. ისინი შეიცავენ დიდი რაოდენობით ემულგატორებს და სხვა მავნე ნივთიერებებს. ასეთი სახის კვებას ხშირად მიმართავენ სტუდენტები, უფროსკლასელი მოსწავლეები.

– როგორ უნდა ვიკვებოთ, რომ წონაში არ მოვიმატოთ?

– პირველ რიგში, უნდა შევაფასოთ იმ საკვების ენერგეტიკული ღირებულება, რომელსაც დღის განმავლობაში მივირთმევთ. დღიური კალორაჟი ქალებისათვის არ უნდა აღემატებოდეს 1000–1200 კკალ–ს, ხოლო მამაკაცებისათვის დასაშვებია 1200–1600 კკალ. კალორიების დამატება ინდივიდუალურად უნდა მოხდეს ფიზიკურად აქტიური ადამიანებისთვის (როგორც სპორტსმენებისთვის, ასევე ნებისმიერი პროფესიის ადამიანისთვის, ვისაც დიდი ენერგიის დახარჯვა უწევს), სრუალიად განსხვავებული მიდგომაა საჭირო მოსწავლეების მიმართ.

– რა შემთხვევაში ვეძახით სიმსუქნეს დაავადებას?

– წონის განსაზღვრისათვის გამოიყენება სხეულის მასის ინდექსი (წონა/სიმაღლის კვადრატთან).
18.5 და ნაკლები სმი (სხეულის მასის ინდექსი) ნორმაზე დაბალია. სმი ნორმაშია თუ 18.5–24,9–ს შეადგენს, ხოლო როცა სმი–ს რიცხობრივი მაჩვენებელი 25.0–29.9–ს უტოლდება, საქმე გვაქვს წონის სიჭარბესთან.
ამის შემდეგ, ჩვენ განვიხილავთ სიმსუქნეს, როგორც დაავადებას.

არსებობს სამი ხარისხის სიმსუქნე:

სმი–ს მაჩვენებელი 30.3–34.9–ია, საქმე გვაქვს | ხარისხის სიმსუქნესთან;

სიმსუქნე || ხარისხისაა, როცა სმი 35.5–39.9–ს უდრის;

რაც შეეხება მესამე ხარისხის სიმსუქნეს, ამ დროს სმი 40–ზე მეტია.

როგორც წესი, სიმსუქნის შეფასებასთან ერთად, ხდება წელის გარშემოწერილობის შემოწმებაც. მისი ნორმა მამაკაცებისთვის 102 სმ–ია, ქალებისთვის – 88 სმ. აქვე დავამატებდი იმასაც, რომ შეიძლება ადამიანის სმი (სხეულის მასის ინდექსი) იყოს ნორმაში ან მცირედ მომატებული, მაგრამ წელის გარშემოწერილობა იყოს მკვეთრად მაღალი, რაც აუცილებლად ყურადღებას საჭიროებს.

– რაში მდგომარეობს ე.წ. განტვირთვის დღის არსი და რამდენად სასარგებლო ან აუცილებელია ის ჩვენი ორგანიზმისთვის?

– განტვირთვის დღის მოწყობა საჭიროა იმ შემთხვევაში, როცა განსაკუთრებულ კვებაზე მყოფი ადამიანი რაიმე მიზეზით აჭარბებს დღიურ კალორაჟს. განტვირთვის დღეს ხშირად იწყობენ ისინიც, ვისაც არ აწუხებთ ჭარბი წონა, ანუ პრევენციის მიზნით, თუმცა, ისეთი პათოლოგიების დროს, როგორიცაა, მაგალითად, თირკმლის უკმარისობა, დაუშვებელია განტვირთვის დღის დამოუკიდებლად დაგეგმვა.

– როდის არ შეიძლება დიეტის დაცვა?

– დიეტის თვითნებურად დაცვისგან მაქსიმალურად უნდა შეიკავონ თავი ნაღველ–კენჭოვანი დაავადებების, ასევე თირკმლისა და სხვა პათოლოგიების დროს.

– რას ნიშნავს “დაბალანსებული კვება”?

– დაბალანსებული კვება, უპირველესად, გულისხმობს, დღის განმავლობაში საკვების სწორად გადანაწილებას. კვება უნდა მოხდეს მინიმუმ ოთხჯერ. დაუშვებელია საკვები კომპონენტების ამოღება კვების რაციონიდან, ცხოველური ცხიმები მხოლოდ უნდა შევამციროთ მინიმუმამდე, თუმცა, რაციონიდან სრულიად არ უნდა ამოვიღოთ. მენიუ უნდა იყოს მრავალფეროვანი, მაგრამ საბოლოო ჯამში არ უნდა გადავაჭარბოთ მითითებულ კალორაჟს.

– საშუალოდ რა რაოდენობის სითხე უნდა მიიღოს ადამიანმა დღე–ღამეში და რა ადგილი უნდა ეკავოს ჩვენს რაციონში გაზიან სასმელებს?

– რეკომენდებულია 1,5–2 ლიტრამდე სითხის მიღება დღეში. აქ იგულისხმება: ჩაი, ყავა, ნატურალური წვენები, მინერალური და ჩვეულებრივი სასმელი წყალი. ხოლო გაზიანი წყლის მიღება უნდა მოხდეს ეტიკეტზე მითითებული კალორიების მიხედვით.

– რამდენად რეკომენდებულია გასახდომი პრეპერატების მიღება?

– პრეპარატების ჯგუფი, რომლებიც ხელს უწყობენ საჭმლის გადამუშავების პროცესს, საკმაოდ პოპულარულია და გამოიყენება წონაში კლებისთვის, თუმცა კატეგორიულად დაუშვებელია მათი მიღება დანიშნულების გარეშე.

– თქვენ, როგორც დიეტოლოგმა, შეგიძლიათ შემოგვთავაზოთ რაიმე დიეტა, რომელიც ეფექტურია და რაიმე ნივთიერების (ცილების, ცხიმების, ნახშირწყლების) დეფიციტსაც არ აგრძნობინებს ორგანიზმს?

– რაიმე კონკრეტული რჩევის მიცემა საკმაოდ რთულია, რადგან კვების რეჟიმის შერჩევისას, აუცილებლად არის გასათვალისწინებელი ადამიანის ჯანმრთელობის მდგომარეობა, ასაკი, სქესი, პროფესია, ამასთანავე, კონკრეტულად მითითებული დიეტა ძალიან სწრაფად ხდება მოსაბეზრებელი და ხშირად მიიღება უკუშედეგი, ამიტომაცაა აუცილებელი დიეტოლოგთან ვიზიტი. რჩევის სახით დავამატებდი ფიზიკურ აქტივობას. კვებასთან ერთად, აუცილებელია, სწორად შერჩეული ფიზიკური დატვირთვა.

– ხშირია შემთხვევები, როცა მოზარდი გოგონები შიმშილობენ და, წონაში დაკლების მიზნით, ათასგვარ დიეტას სცდიან. რას ურჩევთ მათ?

– არა მხოლოდ გოგონები, ჭარბი წონა პრობლემას წარმოადგენს მამაკაცებში და სხვადასხვა ასაკის ქალბატონებში. ახალგაზრდა გოგონები ხშირად მიმართავენ ე.წ. მოდელებისთვის განკუთვნილ დიეტებს. ეს სპეციალური კვება განკუთვნილია მხოლოდ რამოდენიმე დღისთვის, ხოლო გოგონები ამას ხანგრძლივად იყენებენ, რასაც მოზარდის ორგანიზმისთვის კატასტროფულად დამანგრეველი შედეგები მოყვება.

ამ პერიოდში ხდება ჰორმონალური ბალანსის დარღვევა, რასაც თავისთავად მივყავართ ისეთ დაავადებებთან, როგორებიცაა: ანორექსია, ბულემია და სხვა.